“ดอกไม้จันทร์” แค่ได้ยินชื่อก็ทำให้หลายคนคิดถึงเรื่องของพิธีกรรมงานศพขึ้นมา เรียกได้ว่านอกจากการนำมาตกแต่งบนโลง หรือทำเป็นพ่วงหรีด ก็ยังเป็นการแสดงถึงความไวอาลัยครั้งสุดท้ายให้ผู้วายชนม์ ที่เป็นที่รัก ทางฝั่งบ้านเรามีความเชื่อว่า เป็นการส่งดวงวิญญาณให้ไปสู่ภพภูมิที่ดี และนี่ก็เป็นเพียงแค่สิ่งสุดท้ายที่เราจะสามารถทำให้ผู้เสียชีวิตได้
ดอกไม้จันทน์ ไม่ใช่ดอกที่ไม้สดจากต้นจันทน์ แต่เป็นดอกไม้ประดิษฐ์จาก เนื้อไม้จันทน์ ที่ไสเป็นแถบบางนำมาประดิษฐ์เป็นช่อขนาดเล็ก ใช้ในการเผาศพ จะมีประเภทดอกไม้ที่รัฐบาลกำหนดใช้ในงานพระราชพิธีมี 7 แบบชนิด ที่ต้องทำจากวัสดุธรรมชาติ อาทิ กระดาษสีที่ใช้ทำดอกไม้จันทน์โดยเฉพาะ หรือจะเป็นใบไม้ อย่างใบโพธิ์ ใบยางพารา ซังข้าวโพด ดังนี้
1. ดอกดารารัตน์ ดอกดารารัตน์ หรือดอก Daffodil
2.ดอกกุหลาบ
3.ดอกพุดตาน
4.ดอกลิลลี่
5.ดอกกล้วยไม้
6.ดอกชบาทิพย์
7.ดอกชบาหหมู
ถึงจะขึ้นชื่อว่าเป็นดอกไม้สำหรับคนตาย แต่ดอกไม้จัทร์ที่ทำแแกมาจะไม่มีวันเหี่ยวเฉา ตายเด็ดขาด นอกจากนี้ยังสามารถขายได้ตลอด ไม่มีวันเสีย ไม่บูด ไม่เน่า สามารถเก็บรักษาได้นาน ถ้ารักษาไว้ดีๆ สามารถที่จะนำกลับมาขายได้ตลอด
เมื่อก่อนดอกไม้จันทน์ยังไม่ได้รับความนิยมหรือพูดถึงสักเท่าไหร่ แต่จะพูดถึงเรื่องของ “ไม้จันทน์หอม” ที่ใช่สำหรับทำโลงศพ หรือเป็นฝืนสำหรับเผามากกว่า เนื่องดวงกลิ่นที่หอม สามารถกลบกลิ่นศพได้ ไม่เหมือนกับปัจจุบันที่สามารถฉีดสาร หรือเผาในเตา ทำให้กลิ่นไม่รุนแรงเท่า
“ไม้จันทน์” มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Mansonia gagei Drumm. วงศ์ STERCULIACEAE และมีชื่ออื่นๆ ที่เรียกกันทั่วไปว่า จันทน์ จันทน์ชะมด จันทน์ขาวหรือจันทน์พม่า เป็นต้นไม้ยืนตันที่มีขนาดใหญ่มาก เมื่อก่อนเวลาที่จะต้องนำไปทำโล่งศพ หรือฝืนจะเลือกเฉพาะต้นที่ตายแล้วเท่านั้น เนื่องจากมีกลิ่นหอมอ่อนๆ
เนื้อไม้มีลักษณะแข็ง หน้าละเอียด ด กระพี้สีน้ำตาลอ่อน แก่นสีน้ำตาลเข้ม ไสกบ ลายค่อนข้างสวย เลยได้รับความนิยมในการใช้สร้างบ้านเรือน ผลิตเฟอร์นิเจอร์ บรรจุภัณฑ์ และงานประดิษฐ์อื่นๆ ของเจ้านายสมัยก่อน ตั้งแต่โครงสร้างไปจนถึงภายใน ส่วนที่ได้รับความนิยมสุดๆ ก็คงหนีไม่พ้นพื้นบ้าน ที่โชว์ให้เห็นลวดลายของตัวไม้
นอกจากการนำ ไม้จันทน์ไปสร้างบ้านเรือนแล้ว ยังขึ้นชื่อเรื่องของไม้หอมที่มีราคาสูงในยุคนั้นอีกด้วย สามารถ นำมากลั่นเป็นน้ำหอม ใช้ทำเครื่องหอม ธูปหอม ตลอดจนเป็นยาสมุนไพรได้อีกด้วย เมื่อก่อน ไม้จันทน์ สามารถ หาได้ง่ายและเป็นที่นิยมในการปลูกในสวนบ้าน เนื่องจากทนต่อสภาพแวดล้อมได้สูงและโตเร็ว เรียกได้ว่าเดินเข้าป่า 2-3 ก้าวก็เห็นต้นไม้จันทน์แล้ว
ในประเทศไทยไม้จันทน์ ร์เป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมและภูมิปัญญาไทย ในทางสัญลักษณ์ ไม้จันทน์แทบจะเป็นสัญลักษณ์แห่งความร่ำรวยและความเจริญรุ่งเรืองในวัฒนธรรมไทย นอกจากนี้ยังมีการใช้ไม้จันทน์ในพิธีกรรมทางศาสนา
