เนื่องด้วยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า โปรดกระหม่อมให้จัดกิจกรรม “โครงการจิตอาสาประดิษฐ์ดอกไม้จันทน์พระราชทาน” เพื่อทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายในพระราชพิธีถวายเพลิงพระบรมศพ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร ซึ่งมีทั้งหมด 7 แบบ โดยแต่ละแบบจะมีความหมายแตกต่างกันออกไป ดังนี้
1.ดอกดารารัตน์ (Daffodil) เป็นดอกไม้ทรงโปรดที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช พระราชทานให้สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถอยู่เสมอ เมื่อครั้งอยู่ที่ประเทศสวิสเซอร์แลนด์ พระองค์จึงมีความทรงจำกับดอกไม้ชนิดนี้เป็นพิเศษ อีกทั้งยังมีความหมายที่ลึกซึ้ง สื่อถึงความกล้าหาญ เกียรติยศ เป็นดั่งสัญลักษณ์ของความหวัง ซึ่งดารารัตน์ ของชื่อภาษาไทยมาจากคำว่า “ดารา” หมายถึงดวงดาว อันเป็นสิ่งที่อยู่สูงสุดบนท้องฟ้า และคำว่า “รัตน์” อันหมายถึงแก้ว อันเป็นสิ่งที่มีค่า
2.ดอกชบาหนู เป็นดอกไม้ที่เปรียบเสมือนความอาลัยในการสูญเสียของพสกนิกรทุกหมู่เหล่า และเป็นสัญลักษณ์ที่แทนดวงใจของชาวไทยทุกดวง ในการน้อมส่งเสด็จ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนารถบพิตร ในการพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพ
3.ดอกกุหลาบ เป็นสัญลักษณ์แห่งความรักอันบริสุทธิ์มาตั้งแต่สมัยอดีตจนถึงปัจจุบัน ซึ่งเราสามารถแสดงความรู้สึกเคารพรักและความจงรักภักดี ถึงในพระมหากรุณาธิคุณขององค์พระประมุขของชาติ เพื่อถวายความอาลัยเป็นครั้งสุดท้ายแด่ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ผู้เป็นกษัตริย์ที่รักยิ่งของปวงชนชาวไทย ผ่านดอกไม้จันทน์รูปแบบดอกกุหลาบได้เช่นกัน
4.ดอกพุดตาน เป็นสัญลักษณ์ของความมั่นคงและอุดมสมบูรณ์ มีความพิเศษสำหรับชาวจีน ซึ่งถือเป็นต้นไม้มงคล เพราะว่าสามารถเปลี่ยนสีได้ถึง 3 สีภายในวันเดียว จึงเปรียบได้กับวัฏจักรของมนุษย์ ที่เริ่มต้นจากการเด็ก เปรียบเสมือนผ้าขาวที่ถูกแต่งแต้มสีสันตามเวลา จนอายุมากขึ้นพร้อมกับสีที่เข้มขึ้น แล้วค่อย ๆ ร่วงโรยจากไปตามกาลเวลา
5.ดอกลิลลี่ เป็นดอกไม้ที่สื่อถึงความรักอันบริสุทธิ์เช่นเดียวกันกับดอกกุหลาบสีขาว อีกทั้งยังเป็นการแสดงออกถึงความซื่อสัตย์และเทิดทูนด้วยความจงรักภักดีของพสกนิกรชาวไทยที่มีต่อ พระบามสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิอดุลยเดช
6.ดอกกล้วยไม้ เป็นสัญลักษณ์ของความมั่นคง ความรัก และความสง่างาม สมดังพระมหากรุณาธิคุณในการบำเพ็ญพระราชกรณียกิจนานัปการของ พระบามสมเด็จพระปรมิทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนารถบพิตร ให้ขจรขจายไปทั้งแผ่นดินไทยตลอดการถึงนานาประเทศทั่วโลก นอกจากนี้ยังถือเป็นดอกไม้มงคล ซึ่งมีความหมายถึงการประสบความสำเร็จ การงานราบรื่น และการมีมิตรภาพที่ดีอีกด้วย
7.ดอกชบาทิพย์ สื่อถึงการดับสูญและความเป็นทิพย์ เพื่อเป็นการถวายความอาลัยเป็นครั้งสุดท้ายแด่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ดอกชบาทิพย์จึงเป็นดอกไม้ที่สร้างสรรค์และประดิษฐ์ขึ้น และถวายความอาลัยเป็นครั้งสุดท้ายแด่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช พระผู้ทรงสถิตในดวงใจของประชาราษฎร์ชั่วนิรันดร์
สิ่งที่เปรียบได้กับสัญลักษณ์ที่แสดงถึงความเคารพและอาลัย ที่ผู้คนใช้แสดงความละลึกถึงเป็นครั้งสุดท้ายมานานกว่า 1,500 ปีที่ผ่านมา คือ ดอกไม้จันทน์ ในสมัยก่อนอาจใช้ “ไม้จันทน์” แต่เมื่อเวลาผ่านไป กลายเป็นของหายากจึงเปลี่ยนมาใช้วัสดุอย่างอื่นทดแทน ดังเช่นในปัจจุบัน ในส่วนของรูปแบบของดอกไม้จันทน์ที่นิยมใช้ในปัจุบันมีหลากหลายแบบและมีโทนสีที่คลายคลึงกัน อย่าง สีขาว สีครีม สีเหลือง
